Jean Baptiste Discart (Modène, 5 octobre 1855 – Paris, 1er janvier 1940) était graveur, peintre et dessinateur, ouvert à toutes les cultures. Outre des natures mortes, il a peint des tableaux orientalistes et aussi et surtout des portraits de nobles néerlandais.
D’après son acte de naissance, Jean Baptiste Discart a été baptisé le 6 octobre 1855 à l’église San Domenico. Son père, Francesco Ferdinando Discart (Modène, 6 mars 1819 – Vienne, 27 juin 1893) travaillait à la cour de Francesco IV, duc de Modène. Il était marié avec Emilia Goldini (Livourne, 1819 – Modène, 23 août 1895). En 1855, Modène faisait partie de l’Empire d’Autriche-Hongrie. En 1861, la région a été rattachée au Royaume d’Italie.
Après avoir effectué sa scolarité au lycée de Modène, Jean baptiste Discart s’inscrit le 25 octobre 1869, à l’âge de 14 ans, à l’Académie des Beaux-Arts à Vienne. Il y aurait étudié jusqu’en 1880 / 1881, une longue période – pas moins de vingt semestres – marquée d’ interruptions. Ses principaux maîtres à l’Académie furent le Professeur Anselm Feuerbach (1829 – 1880) et le Professeur Leopold Karl Müller (1834 – 1892). Dans les premières œuvres de Discart, l’influence de Anselm Feuerbach est évidente. Après le décès de Feuerbach, Discart se voit refuser, dans un premier temps, le droit de poursuivre ses études à l’Académie. Finalement, ce droit lui est accordé. Leopold Karl Müller appartenait à l’Ecole autrichienne des Orientalistes. Discart a développé son propre style à partir de cet enseignement. De cette période à l’Académie, Jean Baptiste Discart gardera, sa vie durant, un réseau. Ses camarades d’études furent entre autres Ludwig Deutsch (Vienne, 1855 – Paris, 1930), Rudolf Ernst (Vienne, 1854 – Fontenay-aux-Roses, 1932), Johann Rudolf Weiss (1859 – 1930) et Karel de Merode (Modling, 1853 – Vienne, 1909), précocement décédé.
Jean Baptiste Discart à Paris et à Tanger
A partir de 1880 / 1881, Discart s’installe à Paris où il passe la plupart de son temps avec ses anciens camarades d’études Ludwig Deutsch et Rudolf Ernst qui y étaient déjà établis. Dans la capitale culturelle de l’époque, ils ne se sont pas seulement retrouvés mais ils se sont aussi influencés. Discart, Deutsch et Ernst ont tous trois opté pour l’orientalisme.
Les peintures orientalistes sont signées Jean ou J.B. Discart. Certaines d’entre elles comportent une date. D’autres comportent un nom de lieu : Tanger ou Paris. Jean Baptiste Discart a peint ses premiers tableaux à Vienne. Ensuite, il s’est installé à Paris, alors capitale de la peinture. Il a probablement commencé à peindre des tableaux orientalistes à Tanger, au Maroc. Il n’est pas certain qu’il soit allé dans d’autres pays. Les tableaux orientalistes de Discart représentent la vie quotidienne à Tanger et au Maroc dans une période allant de 1880 à 1920. Ces tableaux mettent en scène les métiers, les usages et les traditions tels que Discart a pu les observer. Sur ses toiles, ll a aussi fixé la vie des habitants, des berbères, des visages croisés dans la rue, des musiciens. Discart exprime ses thèmes orientalistes de manière réaliste. Il accorde beaucoup d’attention à l’éclairage, à l’utilisation des couleurs et à la composition. L’éclairage du tableau en particulier est parfois d’une telle finesse qu’il dépasse probablement la lumière réelle. Les tableaux signés J.B. Discart, Tanger ont probablement été peints là-bas. Un nombre limité de tableaux est signé J.B. Discart, Paris. On peut en déduire que Discart a peint ou a terminé un certain nombre de tableaux orientalistes à Paris, à partir de photos ou d’autres images et représentations. En raison de sa naissance à Modène (qui jusqu’en 1861 a fait partie de l’Autriche-Hongrie), de ses études à l’Académie des Beaux-Arts à Vienne et des liens d’amitié qu’il a entretenus tout au long de sa vie avec ses camarades étudiants viennois, Jean-Baptiste Discart est considéré comme appartenant à l’Ecole orientaliste autrichienne.
En 1897 Discart a fait le portrait à Tanger, Maroc, de Siegfried Erbgraf zu Castell-Rudenhausen en uniforme autrichien. Cette personne travaillait pour le service diplomatique allemand au Maroc. Ce portrait signe le passage aux portraits néerlandais et autres. Discart a probablement peint des tableaux orientalistes jusqu’aux environs de 1920.
Jean Baptiste Discart aux Pays-Bas
Aux environs de 1895, Discart a commencé à réaliser des portraits aux Pays-Bas. Le premier portrait qu’il a effectué était celui de la demoiselle Alwina Brantsen (1868 – 1957). En 1899, il a peint le portrait du père de celle-ci , puis en 1902 celui de sa fille et en 1903 ceux de trois autres membres de la famille Brantsen. Par la suite, il a réalisé d’importantes séries de portraits, entre autres ceux des familles Van Lynden, Van Pallandt van Neerijen en Waardenburg, Huyssen van Kattendijke, Pauw van Wieldrecht, Van Limburg Stirum, Baud-Huydecoper, Van Hardenbroek-van Limburg Stirum, De Marchant et d’Ansembourg, Van Tuyl van Serooskerken van Vleuten, Groeninx van Zoelen, Ruyssenaers-van Spypesteyn, Gerritsen-Landry, Van Heemstra en van Heeckeren van Kell et celui d’une jeune-fille de Volendam en costume traditionnel. En 1909, Discart a fait un grand portrait du roi Albert 1er de Belgique, à l ‘occasion de son accession au trône. Les membres des familles dont il a réalisé les portraits étaient souvent unis par des mariages. Un grand nombre d’entre eux occupait des fonctions à la cour du roi, dans l’administration ou dans le monde de l’art et de la culture. Discart et les membres des familles dont il a fait le portrait sont restés en contact pendant une dizaine d’années. Les derniers portraits connus de Discart sont les pastels de la famille Van Lynden réalisés en 1929 au Keukenhof à Lisse. Dans presque tous les cas, ces portraits sont restés la propriété de particuliers. Ils ne se trouvent ni dans les musées néerlandais ni dans d’autres musées. Le marché des portraits de la haute société néerlandaise était essentiellement entre les mains d’artistes néerlandais. Quelques peintres étrangers ont fait des portraits néerlandais comme Sir Philip de Laszlo (Budapest, 30 avril 1869 – Londres 22 novembre 1937) et Adolf Pirsch (Gradac, Slovénie – Graz, Autriche 28 avril 1929). Avec une cinquantaine de portraits néerlandais, J.B. Discart conquiert sa place. En comparaison avec les portraits d’autres peintres, l’œuvre de Discart se distingue par une certaine retenue et sobriété. Dans ses portraits comme dans ses tableaux orientalistes, le peintre témoigne d’une sensibilité et d’une implication vis-à-vis des personnes qu’il a représentées.
Jean Baptiste Discart est décédé le 1er janvier 1940 à son domicile, au 197 de la rue Vaugirard dans le 16ème arrondissement à Paris où il a passé les dernières années de sa vie.
Personnes dont Jean Baptiste Discart a réalisé le portrait
Louis-Adolphe Hervier (1818-1879), 1885, ets.
Siegfried, Erbgraf zu Castell-Rüdenhausen (1860-1903), Tanger, 1897. Portret olieverf op doek.
Ms. Polwhele of Truro, Tanger, 1898. Tekening
Mr. Willem Gerard baron Brantsen (1831-1899) Portret olieverf op doek, ca. 1895-1899.
Alwina gravin von der Goltz-jonkvrouw Brantsen (1868-1957). Portret olieverf op doek, ca. 1895-1899.
Mr. Johan Karel Mello baron Mollerus van Westkerke (1840-1909). Olieverf op doek, ca. 1900. Door brand Provinciehuis Arnhem 1944 wegens oorlogshandelingen verloren gegaan.
Marie (Maja) Alwina gravin von der Goltz (1895-1973). Portret olieverf op doek, Arnhem, 1902.
Charlotte Dorothée barones van Pallandt (1898-1997). Portret olieverf op doek, Arnhem, 1902.
Carel Marie baron Brantsen (1834-1909). Portret olieverf op doek, 1903.
Jacqueline Sophie barones Brantsen-gravin van Limburg Stirum (1845-1922). Portret olieverf op doek, 1903.
Jonkvrouw Amelia (Amée) Jacqueline Julie Brantsen (1875-1951). Portret olieverf op doek, 1903.
Aurelie Elisabeth gravin van Lynden-gravin van Limburg Stirum (1875-1949). Portret olieverf op doek, 1903.
Aurelie Elisabeth gravin van Lynden-gravin van Limburg Stirum (1875-1949). Pastel, 1929.
Jan Maurits Dideric graaf van Lynden (1864-1930), La-Haye, 1905. Portret olieverf op doek.
Jan Maurits Dideric graaf van Lynden (1864-1930). Pastel, 1929.
Jan Carel Elias graaf van Lynden (1912-2003), 1917. Portret olieverf op doek.
Jan Carel Elias graaf van Lynden (1912-2003), 1917, pastel.
Karel Jan Gijsbert baron van Hardenbroek (1830-1908). Portret olieverf op doek, ca. 1903-1908.
Charlotte Dorothée van Pallandt (1898-1997). Portret olieverf op doek, 1902.
Mr. Willem Constantijn baron van Pallandt, heer van Waardenburg en Neerijnen (1836-1905). Portret olieverf op doek, ca. 1903-1905.
Mr. Jacob van Pallandt (1846-1910). Portret olieverf op doek, ca. 1903-1910.
Adolf Jacob Carel baron van Pallandt en Neerijnen (1838-1920). Olieverf op doek, ca. 1910 – 1920.
Irmgard Thecla barones van Pallandt – barones van Hardenbroek (1871-1958), 1903. Portret olieverf op doek.
Julie Elise barones van Pallandt, vrouwe van Neerijnen en Waardenburg (1898-1971), La-Haye, 1903.
Adolf Frederik Willem Lodewijk baron van Pallandt (1899-1911). Olieverf op doek, ca. 1911-1912.
Constance Wilhelmina barones van Heeckeren van Kell – barones d’Yvoy (1871-1960). Pastel, ca. 1904.
Sophie Wilhelmina van Weede – barones van Heeckeren van Kell, vrouwe van Bingerden en Lathum (1892-1967). Pastel, ca. 1910.
Henriette Susanna Frederique barones Schimmelpenninck van der Oije-jonkvrouw Huyssen van Kattendijke (1882-1956), La Haye, 1905. Portret olieverf op doek.
Mr. Hugo ridder, later baron Huyssen van Kattendijke (1915-1991), 1917. Portret olieverf op doek.
Maria Anna Maas Geesteranus (1870-1925, pastel, 1918.
Reinier ridder Pauw van Wieldrecht (1893-1939), 1905. Portret olieverf op doek.
Anna Elisabeth gravin van Limburg Stirum (1880-1960). Portret olieverf op doek.
Matilda Augusta Elisabeth Randebrock-Schöverling (1864-1924), La-Haye, 1913. Portret olieverf op doek.
Koning Albert I van België (1875-1934), Brussel, 1909. Portret olieverf op doek.
Mr. Jean Chrétien baron Baud (1853-1918), 1910. Portret olieverf op doek.
Susanne Civile Sophie barones Baud-jonkvrouwe Huydecoper (1862-1951), 1910. Portret olieverf op doek.
Gertrude Elisabeth Julie barones van Hardenbroek-gravin van Limburg Stirum (1842-1921), La Haye, ca. 1910. Portret olieverf op doek.
Eugenia Maria Francisca gravin de Marchant et d’Ansembourg-de Borgia Victorina de Silva (1858-1913), ca. 1910. Portret olieverf op doek.
Eliza Dorothea barones van Tuyll van Serooskerken-barones van Pallandt (1878-1972), 1920. Pastel.
Maximilien Ernest Léopold baron van Tuyll van Serooskerken van Vleuten (1904-1953), 1911. Portret olieverf op doek.
Eliza Dorothea barones van Tuyll van Serooskerken (1906-1972), 1914. Portret olieverf op doek.
Alie Adolphine barones van Tuyll van Serooskerken (1910-1995). Portret olieverf op doek, ca. 1918.
Otto Frédéric baron Groeninx van Zoelen (1839-1927), 1912. Portret olieverf op doek.
Jonkheer mr. Frédérik Willem Eduard Groeninx van Zoelen (1844-1922), 1912. Portret olieverf op doek. Portret olieverf op doek.
Cornelia Anna Ruyssenaers – jonkvrouw van Sypesteyn (1855-1934), La-Haye, 1903.
Jonkheer mr. Leonard Henri Ruyssenaers (1850-1913), 1914. Portret olieverf op doek.
Jonkheer Adriaan Willem Ruyssenaers (1888-1966), 1914. Portret olieverf op doek.
Hermanus Philippus Gerritsen (1850-1917), Den Haag, 1914. Portret olieverf op doek.
Johanna Maria Gerritsen-Landry (1854-1925), Den Haag, 1914. Portret olieverf op doek.
Geertruida Berendina Klatte-Visser (1851-1888) [Den Haag, 1914]. Portret olieverf op doek.
Frederik Willem graaf van Limburg Stirum (1846-1921), La-Haye, 1920. Portret olieverf op doek.
Anna Elizabeth Susanna gravin van Limburg Stirum-jonkvrouw van Herzeele (1851-1930), La-Haye, 1920. Portret olieverf op doek.
Catharina Jeanne Antoinette Elisabeth barones van Heemstra (1909-1996). Pastel, La-Haye, 9 mei 1920.
Johanna Petronella Lambertina Stokhuyzen-de Jong (1895-1976). Pastel, 1922.
Casmira Stokhuyzen (1921 – 1997), 1923. Portret olieverf op doek.
Gerarda Margaretha Catharina de Jong-van Tonderen (1871-1896). Pastel, 1923.
Jacoba Beatrice (‘Bé’) Elisabeth Stokhuyzen (1930 – 2015). Pastel, 1930.
Suzanne Dumville Botterell (1913-1995). Pastel, ca. 1917.
Elisabeth Marie Eulalie Adrienne Hélène gravin de Limburg Stirum – prinses de Ligne (1908 – 1998). Pastel, 1912.
Marie-Antoinette Henriette Anne prinses de Ligne (1910 – 2001). Pastel, ca. 1916.
Albert Edouard Philippe Marie Lamoral prins de Ligne (1912 – 1963). Pastel, ca. 1916.
Marie Lucie Zoé Isabelle Françoise de Borgia barones t’Kint de Roodenbeke, (1885 – 1929), ca. 1915. Portret olieverf op doek.
Marie Thérèse Marguerite Françoise gravin de Kerchove de Denterghem – Maskens, (1888 – 1966), ca. 1918. Portret olieverf op doek.
Portret van: Agnes Gabriele Adelheid Priscilla Freiin (baroness) von Humboldt-Dachroeden – Freiin (baroness) von Loën, Düsseldorf, May 5, 1879 – Bad Godesberg, July 26, 1977. December 1903. Dit portret werd gerestaureerd en bevindt zich in Boston, USA.
Portret van de Zwitserse diplomaat George Koremine van omstreeks 1900. Het portret moet gerestaureerd worden en bevindt zich in Madrid.
Portret van een onbekend meisje, 1919. Dit portret bevindt zich in Enschede.
Madame L. De Mayer. Pastel, 1917.